Torbiele jajników mogą powstać u kobiety w każdym wieku. Najczęściej pojawiają się zupełnie niespodziewanie i nie dają żadnych dolegliwości, co powoduje, iż wyrywa się je dopiero w czasie rutynowego badania ginekologicznego. Medycyna wyróżnia 40 różnych typów torbieli jajników. Niektóre z nich nie są groźne i znikają samoistnie, inne stanowią zagrożenie dla zdrowia kobiety rosnąć i rozwijając się. Zobacz, jak walczyć z torbielami jajników.
Torbiele jajników to inaczej cysty. Są one łagodnymi zmianami, których wygląd można porównać do baloników wypełnionych płynem lub zgrubiałą tkanką. Cysty mogą pojawić się w jednym lub w dwóch jajnikach naraz, wewnątrz jajnika lub na jego ścianach zewnętrznych. Zwykle torbiel ma wielkość orzecha, ale niektóre z rodzajów cyst na jajnikach lubią rosnąć, przez co osiągają jeszcze większe rozmiary. Najczęściej torbiele jajników nie powodują żadnych znaczących dolegliwości. U znaczącej większość kobiet wykrywa się je w czasie rutynowego badania USG u ginekologa. Objawy torbieli jajników pojawiają się, dopiero kiedy cysty są bardzo duże.
Rodzaje torbieli jajników
Medycyna wyróżnia ponad 40 rodzajów torbieli jajników. Jako te najczęściej występujące wymienia się:
- Torbiele czynnościowe – są one bardzo często diagnozowane; przyczyna ich powstawania się nieprawidłowe zmiany hormonalne zachodzące w trakcie cyklu miesiączkowego, które objawiają się rośnięciem pęcherzyka Graafa; w efekcie tego powstaje torbiel pęcherzykowa; torbiel czynnościowa może wynikać również z tego, że ciałko żółte nie zanika; dobrą wiadomością jest to, że torbiele czynnościowe nie wymagają leczenie i znikają po kilku cyklach miesiączkowych; w niektórych przypadkach ginekolog może zalecić terapię hormonalną;
- Torbiele endometrialne – problemy z endometrium dotyczą błony śluzowej wyścielającej macicę od środka; endometrium polega na odrywaniu się fragmentów śluzówki i wędrowania z niej po organizmie, mogą też docierać do jajników; z wędrującej tkanki mogą powstawać torbiele jajników endometrialne, inaczej nazwane czekoladowymi; torbiel endometrialna może pęknąć, a wtedy jej zawartość wylewa się do jamy brzusznej i może doprowadzić do zapalenia otrzewnej; ten typ torbieli jajników jest niebezpieczny dla zdrowia i najczęściej wymaga leczenia operacyjnego;
- Torbiel dermatoidalne – zawierają one w sobie komórki tłuszczowe, włosy, tkankę kostną i zęby, które pochodzą z nierozwiniętego płodu; przyczyna powstania tego typu torbieli jajników nie jest dokładnie znana; teorii jest kilka; jedna z nich mówi, że dochodzi do kumulacji komórek macierzystych w jajniku, gdzie zaczynają się one różnicować; torbiele dermoidalne usuwa się operacyjnie.
Jak zdiagnozować torbiel na jajniku?
Diagnoza torbieli na jajniku jest niezwykle trudna. Nie dlatego, że są one trudno widoczne, ale dlatego, że nie dają one żadnych objawów. Trudno je więc wykryć u kobiet, które badają się nieregularnie. Torbiele na jajniku nie są widoczne gołym okiem, można wykryć je za pomocą badania USG wykonywanego u ginekologa w czasie rutynowej kontroli.
Z racji tego rekomenduje się, aby kobiety po 35. roku życia regularnie wykonywały badania ginekologiczne. Na wizyty kontrolne u ginekologa należy wybierać się raz na pół roku. Wynika to z tego, że ryzyko pojawienia się torbieli jajników wzrasta wraz z wiekiem. Należy jednak pamiętać, że wystąpienie torbieli jajników nie jest ściśle powiązane z wiekiem. Mogą one pojawić się nawet u młodej dziewczyny, dlatego regularne badania to zalecenie dla każdej kobiety.
Do diagnozy torbieli jajników nie wykonuje się zwykłego badania USG, ale USG przezpochwowe. W niektórych przypadkach konieczna jest dalsza diagnostyka. Lekarz może zlecić m.in. badania hormonalne czy badanie tzw. markerów nowotworowych.
Zmiany na jajnikach – kiedy trzeba je leczyć?
Torbiel na jajnikach to zazwyczaj te czynnościowe. W ich wypadku leczenie jest mało inwazyjne. Cysty obserwuje się lub w nielicznych przypadkach leczy hormonalnie. Jeśli ich powierzchnia się nie powiększa, to nie zagrażają one bezpośrednio życiu kobiety. Oznacza to, że torbieli nie trzeba leczyć. W dużej mierze jest torbiel na jajniku w formie niegroźnych zmian zanikają samoistnie po kilku cyklach miesiączkowych.
Leczenie operacyjne torbieli jajników
W przypadku, gdy u kobiety wykryje się torbiele endometrialne lub skórzaste, to konieczne jest operacja. Zabieg polega na wycięciu cysty. Usuwa się również wszystkie torbiele, które mogą przekształcać się w raka jajnika. Najczęściej preferuje się operację klasyczną (otwarcie powłok brzusznych), ale torbiel można również usunąć laparoskopowo. Natychmiastowa interwencja chirurgiczna konieczna jest w przypadku pęknięcia torbieli (może powodować to krwotok wewnętrzny) oraz skręcenia torbieli. Skutkiem skręcenia torbieli, jest zaciśnięcie naczyń krwionośnych, co powoduje zatrzymanie dopływu krwi do jajnika, a w konsekwencji martwicę jajnika. Lekarze zaznaczają, że torbiele jajników mają do odnawiania się. W związku z tym u kobiet, u których wykryto i wyleczono cysty, konieczne jest regularne wykonywanie badań kontrolnych. O tym, jak często powinny być one przeprowadzane, decyduje lekarz na podstawie historii choroby.
